- راهنمای تور طبیعت گردی (اکوتور لیدر) به چه کسی گفته میشود؟
- وظیفه یک راهنمای تور طبیعت گردی (اکوتور لیدر) چیست؟
- برای راهنمای تور شدن چه ملزوماتی لازم است؟
- دوره راهنمای تور طبیعت گردی (اکوتورلیدری یا تور لیدر طبیعت) چیست؟
- در خصوص کار یک راهنمای تور طبیعت گردی (اکوتور لیدر) جنسیت چقدر مهم است؟
- سرفصل های دوره آموزشی راهنمایان تورهای طبیعت گردی (اکوتور لیدری) چیست؟
- مصاحبه زبان در دوره‌های تورلیدری به چه صورت خواهد بود؟
- گرفتن کارت راهنمای تور چقدر طول می‌کشد و چه مدارکی نیاز دارد؟
- داشتن / نداشتن کارت راهنمای گردشگری چه مزایا و معایبی دارد؟
- تورلیدری را از کجا میتوان آغاز نمود؟
- بازار کار راهنمای تور طبیعت گردی (اکوتور لیدری) چطور است؟
- حقوق یک راهنمای تور چقدر است؟
- آیا کارت راهنمای تور طبیعت گردی (تورلیدری طبیعت) باید تمدید شود؟
- آیا یک مربی کوهنوردی با مدرک مربیگری می‌تواند سرپرستی یک برنامه کوهنوردی (غیر آموزشی) یا تور طبیعت گردی را برعهده بگیرد؟
- چند نوع دوره آموزشی در زمینه تور لیدری داریم؟
- آزمون جامع گردشگری چند بار در سال برگزار میشود؟
- مراحل تکمیل پرونده دوره‌های تورلیدری برای صدور لوح چیست؟
- تفاوت راهنمای طبیعت گردی با راهنمای ایرانگردی و جهانگردی چیست؟
- هزینه سفرهای آموزشی چگونه محاسبه می شود؟
راهنمای تور طبیعت گردی یا اکوتور لیدر (EcoTour Leader) به کسی گفته میشود که سرپرستی و مدیریت اجرایی یک تور طبیعت گردی را بر عهده دارد. در واقع این شخص سرپرست و همه کاره یک تور طبیعت گردی محسوب میشود و تمام عوامل دیگر تور زیر نظر راهنمای تور فعالیت می‌کنند.
نکته قابل توجه اینست که متاسفانه افرادی که دارای مجوز رسمی راهنما یا همان کارت تورلیدری نیستند نیز مسئولیت تورها را بر عهده می‌گیرند و این در حالیست که طبق قانون، در صورتیکه راهنمای یک تور طبیعت گردی یا کوهنوردی دارای کارت رسمی راهنما نباشد، آن تور تحت پوشش بیمه قرار نمی‌گیرد و راهنمای آن تور مسئول حوادث احتمالیست و از نظر قانون مجرم شناخته میشود.
راهنمای تور طبیعت گردی (اکوتور لیدر) وظیفه اجرای درست تور و هماهنگ کردن نفرات زیر دست را مطابق با برنامه تور بر عهده دارد. در واقع وقتی توری توسط یک آژانس گردشگری طراحی و برنامه‌ریزی میشود، مسئولیت هدایت و سرپرستی تور به عهده راهنمای تور خواهد بود. البته باید به این نکته توجه شود که یک تور (مخصوصاً تورهای طبیعت گردی) ممکن است طبق برنامه‌ریزی پیش نرود و این هنر راهنماست که با استفاده از دانش و تجربه خود، تور را مدیریت نموده تا خاطره خوبی برای مسافران از تور باقی بماند.
تور لیدری همانند همه کارهای دیگر نیاز به کمی استعداد، تخصص تجربی، دانش علمی و صد البته مدرک رسمی سازمان گردشگری دارد.
استعداد: طبیعتاً استعداد یک امر خدادادی است اما با تمرین مستمر و افزایش تجربه میشود وجود نقص در این زمینه را جبران کرد.
تخصص تجربی: بهترین راه برای کسب تخصص، قرار گرفتن در جایگاه یک کمک راهنماست تا فرد کم کم فنون اجرای یک تور طبیعت گردی را آموزش ببیند.
دانش علمی: شما با حضور در دوره آموزشی راهنمای تورهای طبیعت گردی (اکوتور لیدری) یا راهنمای تورهای ایرانگردی و جهانگردی (تورلیدر فرهنگی)، دانش نسبتاً جامعی در زمینه تورلیدری بدست خواهید آورد. اما علاوه بر حضور در دوره‌های آموزشی، یک تورلیدر مجرب می‌بایست اطلاعات کاملی از آثار طبیعی، باستانی، فرهنگی و جاذبه‌های منطقه مورد بازدید مسافران داشته باشد.
مدرک: مجوز فعالیت راهنمای گردشگری در حوزه سفر، داشتن کارت تورلیدری است که این کارت از طریق شرکت در دوره‌های کوتاه مدت آموزش گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری حاصل میشود. هنگامی که فرد بدون داشتن کار تورلیدری برنامه‌ای را برگزار کند آن برنامه غیرقانونی است و فرد از سوی قانون مجرم شناخته خواهد شد.
دوره راهنمای تور طبیعت گردی یکی از دوره‌های کوتاه مدت آموزش گردشگری مصوب سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با ۲۶ سرفصل درسی در حوزه طبیعت و سفرهای طبیعت گردی است. این دوره علاوه بر دروس تئوری ۶ سفر و بازدید عملی برای توانمندسازی فراگیران دوره آموزشی طبیعت گردی دارد. فراگیران در انتها، آزمون جامع گردشگری و یک مصاحبه زبان را خواهند داشت که در صورت کسب حدنصاب در این موارد کارت اکوتور لیدری خود را دریافت خواهند نمود.
با توجه به اینکه فعالیت اصلی یک راهنمای تور طبیعت گردی حضور در عرصه‌های طبیعی است، پس داشتن شرایط فیزیکی مناسب یکی از اصلی‌ترین ویژگی‌های یک راهنمای تور طبیعت گردی (تورگاید طبیعت) محسوب میشود. بنابراین در عرصه فعالیت راهنمای تور طبیعت گردی (اکوتور لیدری) مهم‌تر از جنسیت، توان و آمادگی فیزیکی یک فرد است.
البته تورهای طبیعت گردی هم دارای طبقه‌بندی‌های بسیار متنوعی هستند. از سطوح با فعالیت بسیار کم تا فعالیت‌های بسیار بالا در تورهای ماجراجویانه، تورهای کوهنوردی و …
- مبانی اکوتوریسم
- آشنایی با تنوع زمین شناسی ایران
- آشنایی با بندپایان و پروانه نگری
- آشنایی با ماهیان و آبزیان ایران
- آشنایی با دوزیستان و خزندگان ایران
- آشنایی با پرندگان ایران و پرنده نگری
- آشنایی با پستانداران ایران
- آشنایی با گیاهان ایران
- مدیریت بحران و پاسخ به شرایط اضطراری
- فنون استقرار در طبیعت و جهت یابی
- فنون و مهارت‌های تورگردانی
- الگوهای رفتاری و آداب معاشرت در گردشگری
- آشنایی با جوامع محلی و اصول تسهیلگری
- آشنایی با روحیات ملل
- شناخت صنعت گردشگری
- زبان تخصصی اکوتوریسم
- آشنایی با اکوسیستم‌های ایران و جغرافیایی طبیعت گردی
- آشنایی با اکولوژی و حفاظت
- آشنایی با قوانین و مقررات تورگردانی
- اصول تفسیر میراث
- پروژه‌های مدیریت مقاصد اکوتوریسم
- آشنایی با میراث فرهنگی و معنوی
- اقلیم شناسی
- آشنایی با تجهیزات طبیعت گردی
- آشنایی با نجوم و صور فلکی
- عکاسی و تصویربرداری در طبیعت
فراگیران دوره‌های آموزشی تورلیدری طبیعت گردی، ایرانگردی و جهانگردی و راهنمایان زمین گردشگری می‌بایستی یک زبان را جهت مصاحبه زبان تخصصی برای قید در لوح و کارت خود انتخاب نمایند. این انتخاب زبان می‌تواند انگلیسی، فارسی یا هر زبان دیگری که فراگیر به آن تسلط دارد باشد.
توجه داشته باشید در صورت انتخاب زبان انگلیسی، در آزمون جامع گردشگری سوالات زبان انگلیسی باید پاسخ داده شود و همچنین مصاحبه انگلیسی در سه مرحله (آزمون آنلاین، مصاحبه شفاهی و کتبی ترجمه) برگزار میشود.
- مرحله اول آزمون آنلاین
در این مرحله ۳۰ سوال گرامری با ۲۰ دقیقه زمان برای پاسخگویی در اختیار متقاضیان قرار می‌گیرد.
- مرحله دوم: مصاحبه شفاهی
در مرحله مصاحبه شفاهی سوالاتی در حیطه گردشگری و چند سوال شخصی جهت سنجش توانایی مکالمه افراد پرسیده میشود.
- مرحله سوم: آزمون کتبی ترجمه
در مرحله سوم دو متن برای برگردان از انگلیسی به فارسی و فارسی به انگلیسی در اختیار متقاضیان قرار می‌گیرد.
فراگیران دوره‌های راهنمای تور طبیعت گردی، راهنمای تور ایرانگردی و جهانگردی و راهنمای زمین گردشگری که زبان فارسی را انتخاب می‌نمایند، می‌بایست یک پروژه ارائه دهند. مجریان پروژه فارسی دوره راهنمایان طبیعت گردی، موسسه ارسباران و پروژه فارسی دوره راهنمایان ایرانگردی و جهانگردی، موسسه آتالند و دوره راهنمایان زمین گردشگری موسسه زمین شناختی خاورمیانه هستند.
بعد از گذراندن دوره آموزشی راهنمایان تورهای طبیعت گردی (تور لیدر طبیعت) یا راهنمای ایرانگردی و جهانگردی و قبولی در آزمون‌ها (آزمون‌های داخلی، آزمون جامع گردشگری، آزمون زبان) مدارک شما توسط موسسه به سازمان گردشگری ارسال میشود. حدود ۲ ماه طول می‌کشد تا گواهینامه شرکت در دوره برای شما صادر شود. برای گرفتن کارت باید گواهینامه و مدارک شناسایی خودتان را به سازمان گردشگری استان تهران واقع در خیابان کریم خان، خیابان نجات اللهی، نبش کوچه ارشد ببرید. سازمان گردشگری استان تهران به شما ۳ نامه استعلامی می‌دهد:
- استعلام حراست سازمان گردشگری
- استعلام عدم سوء پیشینه
- استعلام عدم اعتیاد
شما برای گرفتن کارت راهنمای تور طبیعت گردی (اکوتور لیدری) باید جواب این ۳ استعلام را دریافت کنید و به سازمان گردشگری استان تهران تحویل دهید که تقریباً ۱ ماه طول می‌کشد.
مدارک مورد نیاز جهت ارائه به سازمان گردشگری استان تهران جهت صدور کارت راهنمای طبیعت گردی:
- تصویر کلیه صفحات شناسنامه (۲ نسخه)
- تصویر آخرین مدرک تحصیلی (۲ نسخه)
- تصویر کارت پایان خدمت و یا گواهی اشتغال به تحصیل برای آقایان (۲ نسخه)
- تصویر کارت ملی (۲ نسخه)
- تصویر گواهینامه پایان دوره آموزشی راهنمای تور طبیعت گردی (۲ نسخه)
- تکمیل فرم تقاضای صدور کارت
- ۶ قطعه عکس ۳*۴
* تمامی مدارک ذکر شده در بالا می‌بایست برابر اصل شوند.
یک تورلیدر ممکن است در طول تورهایی که برگزار می‌نماید هیچ استفاده‌ای از کارت خود ننماید و کسی هم در طول سفر از وی کارتش را نخواهد، اما این موضوع به معنی عدم نیاز به کارت نیست.
شما برای برگزاری تورهای طبیعت گردی و یا فرهنگی می‌بایست کارت تورلیدری داشته باشید و آژانس‌ها اجازه برگزاری تور با لیدر بدون کارت را نخواهند داشت، چرا که تورلیدر مسئول هرگونه حادثه در طول برنامه است و در صورت بروز حادثه احتمالی برای تور که راهنمای تورش کارت ندارد، تورلیدر و آژانس مقصر بوده و از سمت قانون مجرم شناخته خواهند شد.
علاقمندان به کار تورلیدری بعد از گذراندن دوره‌های آموزشی راهنمای تور طبیعت گردی و یا راهنمای تور ایرانگردی و جهانگردی (فرهنگی) و شرکت در آزمون جامع گردشگری و دریافت کارت راهنمای گردشگری خود، می‌توانند یک رزومه از توانایی‌ها و فعالیت‌هایشان آماده نموده و به آژانس‌های فعال جهت همکاری ارسال نمایند.
همچنین می‌توانید خود را به سایت‌ها و یا انجمن‌هایی که فعالیت صنفی در زمینه گردشگری دارند معرفی کنید. برای مثال می‌توانید در سایت ارسباران، بخش معرفی راهنمایان تور عضو شوید. یا در سایتانجمن صنفی راهنمایان برای خود پروفایل بسازید.
بازار کار برای یک راهنمای تور طبیعت گردی (اکوتور لیدری) کاملاً به میزان توانایی فرد بستگی دارد. اگر دنبال بازار کار مناسب برای تورلیدری هستید می‌بایستی دانش و توانایی خود را افزایش دهید. در حال حاضر تور لیدرهایی هستند که به علت توانایی بالا در برگزاری سفرها پیشنهادهای کاری فراوانی دارند و در عین حال برخی راهنمایان گردشگری هم پیشنهاد کاری برای برگزاری تور ندارند. از جمله توانایی‌های اساسی برای یک تورلیدر تسلط با زبان‌های خارجی است که تاثیر بسیاری در بازار کار او دارد.
درآمد یک راهنمای تور طبیعت گردی یا راهنمای تورهای ایرانگردی و جهانگردی طبق تعرفه سازمان گردشگری حدود ۱۴۰ هزار تومان در هر روز است. اما این عدد قطعی و ثابت نیست و بر حسب توانایی‌ها و تجربه راهنما و همچنین تمایل آژانس می‌تواند کم یا زیاد شود. در حال حاضر راهنمایانی وجود دارند که همین حداقل حقوق را هم دریافت نمی‌کنند ولی خوب تورلیدرهایی هم هستند که بدلیل توانایی بالا روزی ۳۰۰ هزار تومان حق الزحمه دریافت می‌کنند.
بله، کارت راهنمای تور طبیعت گردی یا همان تورلیدر طبیعت گردی هر ۲ سال یکبار می‌بایستی تمدید شود. سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به تازگی تصمیم به برگزاری دوره‌های بازآموزی برای تمدید کارت راهنمایان طبیعت گردی گرفته است.
لازم به ذکر است که برای تمدید کارت اکوتورلیدری باید به ساختمان حج و زیارت (معاونت گردشگری) واقع در خیابان آزادی مراجعه کنید.
از مولفه‌های اساسی یک تور قانونی، داشتن راهنمای سفر رسمی است. در صورتی که سرپرست تور فاقد کارت تورلیدری باشد آن برنامه غیرقانونی محسوب میشود و تحت پوشش بیمه قرار نخواهد گرفت.
مربیان کوهنوردی می‌بایستی توجه داشته باشند که با کارت مربیگری نمی‌توانند سرپرستی برنامه‌های کوهنوردی را برعهده گیرند. لذا در صورت عهده‌دار شدن سرپرستی یک برنامه کوهنوردی غیر آموزشی، مسئول حوادث احتمالی خواهند بود و از نگاه قانون مجرم شناخته خواهند شد.
مربیان کوهنوردی در صورت تمایل به برگزاری برنامه‌های کوهنوردی غیرآموزشی می‌توانند دوره تخصصی راهنمای کوهستان را بگذرانند و با گرفتن لوح راهنمای تخصصی کوهستان مجوز قانونی را دریافت نمایند.
در حال حاضر ۷ نوع دوره آموزشی در زمینه تورلیدری و راهنمای تخصصی وجود دارد:
- دوره آموزشی راهنمای تور ایرانگردی و جهانگردی (فرهنگی)
- دوره آموزشی راهنمای تور طبیعت گردی (اکوتور لیدری)
- دوره آموزشی راهنمای کوهستان
- دوره آموزشی راهنمای تخصصی پرنده نگری
- دوره آموزشی راهنمای تخصصی تور کودکان
- دوره آموزشی راهنمای تخصصی زمین گردشگری
- دوره آموزشی راهنمای تخصصی تورهای دوچرخه سواری
از اسم این دوره‌های آموزشی کاملاً پیداست که هر کدام برای چه نوع تور و برنامه‌ای طراحی شده‌اند. اصلاً نمی‌توان گفت گرفتن کارت راهنمای تور طبیعت گردی بهتر است یا راهنمای تور فرهنگی یا راهنمای کوهستان یا… این کاملاً به علاقه و توانایی شما بستگی دارد. البته ما به شما پیشنهاد می‌کنیم که در صورت امکان، قبل از ثبت‌نام در یکی از این دوره‌های آموزشی، با کارشناسان آموزشی موسسه ارسباران در این زمینه مشورت کنید.
لازم‌به‌ذکر است که درحال‌حاضر، شرکت آموزشی و گردشگری ارسباران تنها مجری دوره‌های آموزشی راهنمای کوهستان، راهنمای تخصصی پرنده‌نگری، راهنمای تخصصی تور کودکان، راهنمای تخصصی زمین گردشگری و راهنمای تخصصی تورهای دوچرخه سواری در سطح کشور است.
آزمون جامع گردشگری دوره‌های کوتاه مدت آموزش گردشگری شامل دوره‌های راهنمای تور طبیعت گردی، راهنمای تور ایرانگردی و جهانگردی (راهنمای تور فرهنگی) و مدیریت فنی دفاتر خدمات مسافرتی (بند ب) دو بار در سال، در ماه‌های مرداد و بهمن برگزار میشود.
بازه ثبت نام آزمون جامع ۱ ماه قبل از هر آزمون است که از طریق سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اطلاع رسانی میشود.
فراگیران برای تکمیل پرونده آموزشی خود جهت ارسال به سازمان و صدور لوح راهنمای تور طبیعت گردی و یا راهنمای تور ایرانگردی و جهانگردی (فرهنگی) باید مراحل زیر را طی کنند:
- آزمون داخلی
آزمون‌های داخلی پس از پایان بخش تئوری هر درس توسط موسسه به صورت آنلاین برگزار میشود و فراگیران می‌بایستی تمامی سرفصل‌های مصوب دوره را آزمون داخلی دهند.
- مصاحبه زبان تخصصی
فراگیران می‌بایستی یک زبان را به عنوان زبان تخصصی که بر روی کارتشان درج میشود انتخاب نموده و مصاحبه همان زبان را شرکت نمایند.
- آزمون جامع گردشگری
فراگیران می‌بایستی در آزمون جامع گردشگری که دو بار در سال (مرداد و بهمن) برگزار میشود، شرکت نمایند. آزمون جامع گردشگری از تعدادی از دروس دوره است.
درنهایت پرونده فراگیر با مدارک شخصی، شامل تصویر کارت ملی، شناسنامه، مدرک تحصیلی و ۱ قطعه عکس توسط موسسه تکمیل و جهت صدور حکم به سازمان ارسال میشود.
سفرهای طبیعت گردی، سفر به مناطق بکر طبیعی است که شب مانی آن معمولا طبیعت و کمپ است. از زیر مجموعه سفرهای طبیعت گردی میتوان به جنگل نوردی و دره نوردی اشاره کرد. راهنمایان طبیعت گردی لیدر سفرهای این چنینی هستند که در دوره آموزشی دروسی را در رابطه با محیط طبیعی مانند آشنایی با گیاهان، آشنایی با تنوع زمین شناسی و استقرار و بقا در طبیعت می گذرانند.
و اما سفرهای ایرانگردی و جهانگردی که اصطلاحاً به آن سفرهای فرهنگی می گویند، سفرهایی هستند که مسافران از جاذبه های تاریخی، فرهنگی و هنر و معماری مقصد سفر بازدید خواهند نمود و اقامت اینگونه سفرها عمدتاً هتل است. راهنمایان ایرانگردی و جهانگردی لیدر سفرهای فرهنگی هستند که در دوره آموزشی خود با هنر و معماری ایران و جهان، شناخت اماکن تاریخی و شناخت فرهنگ و اقوام ایران زمین آشنایی خواهند یافت.
هزینه سفرها و بازدیدهای دوره های آموزشی راهنمای ایرانگردی و جهانگردی، راهنمای طبیعت گردی، راهنمای زمین گردشگری، راهنمای تخصصی گردشگری کودک، راهنمای تخصصی پرنده نگری و راهنمای تخصصی دوچرخه سواری به صورت جداگانه از شهریه دوره محاسبه خواهند شد.
